Product Description

Fethiye Mosque, originally known as the Pammakaristos Church, is one of Istanbul’s most historically and architecturally significant Byzantine structures. Located in the Fatih district, this remarkable site showcases layers of history, transitioning from a prominent Byzantine church to a mosque during the Ottoman era. Its richly detailed mosaics and connection to pivotal moments in Constantinople’s past make it a fascinating destination for history and art enthusiasts.

---

The Byzantine Origins of Pammakaristos Church

The Pammakaristos Church, meaning “All-Blessed,” was initially constructed over the ruins of an older church after the end of Latin rule in 1261. The northern section of the church was dedicated to the Virgin Mary. Later, between 1292 and 1294, Michael Glabas Ducas Tarchainotes, a prominent Byzantine military leader and nephew of Emperor Michael VIII Palaiologos, oversaw the restoration of the structure. His wife, Maria, further expanded the church in 1315, commissioning the addition of a smaller chapel (parekklesion) dedicated to Christ.

The parekklesion served as a funerary chapel, housing the tombs of both Michael and Maria. This section of the church, adorned with exquisite mosaics, became a symbol of Byzantine artistry and devotion. The mosaics depict key religious figures and scenes, including Christ, the Virgin Mary, John the Baptist, and various saints and biblical events, showcasing the spiritual richness of the era.

Role During and After the Ottoman Conquest

After the Ottoman conquest of Constantinople in 1453, the Pammakaristos Church continued to function as a monastery for women. In 1455, the Ecumenical Patriarchate relocated here from the Havarium Church and remained until 1586. Sultan Murad III later converted the church into a mosque, naming it Fethiye, commemorating the Ottoman conquests in the Caucasus.

The building underwent significant restoration in 1845–1846 during the Ottoman period, ensuring its preservation and adapting it to its new function as a mosque.

Architectural Highlights

The structure embodies the hallmarks of late Byzantine architecture, particularly evident in the detailed brickwork and decorative elements on its façade. An inscription on the southern façade credits Michael Glabas for its construction, and a poem by Philes is carved into marble, further enhancing its historical significance.

The parekklesion includes a narthex, a gallery, and a naos covered with a dome 2.30 meters in diameter. Inside, the 14th-century mosaics are among the most exquisite examples of Byzantine art. Highlights include:

• A Deisis composition in the apse, featuring Christ, the Virgin Mary, and John the Baptist.
• A dome depicting Christ Pantocrator surrounded by 12 prophets from the Torah.
• Scenes of saints and the Baptism of Christ on the vaults and walls.

These mosaics reveal the artistic and spiritual grandeur of the Palaeologan Renaissance, a period of cultural revival in the Byzantine Empire.

The Fethiye Museum

Today, a part of the complex is designated as the Fethiye Museum, housing some of the preserved mosaics and architectural details. However, the museum is currently closed for renovations, leaving visitors to admire the structure’s exterior and reflect on its historical importance.

---

Fethiye Camii, aslen Pammakaristos Kilisesi olarak bilinen, İstanbul’un Bizans dönemine ait en önemli mimari yapılarından biridir. Fatih ilçesinde yer alan bu yapı, Bizans’tan Osmanlı’ya geçiş sürecini yansıtan tarihi katmanları ve detaylı mozaikleri ile dikkat çekmektedir. İstanbul’un zengin geçmişini keşfetmek isteyen tarih ve sanat meraklıları için benzersiz bir durak noktasıdır.

Pammakaristos Kilisesi’nin Bizans Kökenleri

Pammakaristos Kilisesi (Tüm Mutlu Meryem Ana), 1261 yılında Latin egemenliğinin sona ermesinden sonra, eski bir kilisenin kalıntıları üzerine inşa edilmiştir. Kilisenin kuzey bölümü Hz. Meryem’e adanmıştır. 1292–1294 yılları arasında Bizans İmparatoru VIII. Michael Palaiologos’un yeğeni Michael Glabas Ducas Tarchainotes tarafından restore edilen yapı, 1315 yılında Michael’in eşi Maria tarafından genişletilmiş ve kilisenin sağ tarafına, Hz. İsa’ya adanan bir ek kilise (parekklesion) yaptırılmıştır.

Parekklesion, mezar şapeli olarak hizmet vermiş ve hem Michael hem de Maria’nın mezarlarına ev sahipliği yapmıştır. Bizans sanatı ve inancının bir sembolü olan bu alan, detaylı mozaikleriyle öne çıkmıştır. Mozaiklerde, Hz. İsa, Hz. Meryem, Vaftizci Yahya, azizler ve İncil’den sahneler tasvir edilmiştir.

Osmanlı Dönemi ve Sonrası

1453 yılında İstanbul’un Fethinden sonra, Pammakaristos Kilisesi bir süre kadın manastırı olarak kullanılmıştır. 1455 yılında, Patriklik, Havarium Kilisesi’nden buraya taşınmış ve 1586 yılına kadar burada kalmıştır. Daha sonra Sultan III. Murad, kiliseyi camiye çevirerek Fethiye adını vermiştir. Bu ad, Osmanlıların Kafkasya’daki zaferlerini anmak için seçilmiştir.

Yapı, Osmanlı döneminde, 1845–1846 yıllarında kapsamlı bir restorasyondan geçmiştir ve böylece hem korunmuş hem de yeni işlevine uyarlanmıştır.

Mimari Özellikler

Fethiye Camii, geç Bizans mimarisinin belirgin özelliklerini taşımaktadır. Cephelerdeki detaylı tuğla işçiliği ve dekoratif unsurlar, dönemin zarafetini gözler önüne sermektedir. Güney cephede, Michael Glabas’ın adını taşıyan bir yazıt ve Şair Philes’in bir şiiri yer almaktadır.

Parekklesion, bir nartex, bir galeri ve 2,30 metre çapında bir kubbe ile örtülü naos bölümünü içermektedir. İç mekânda yer alan 14. yüzyıl mozaikleri, Bizans sanatının en etkileyici örneklerindendir:

• Apsiste yer alan Deisis sahnesi: Hz. İsa, Hz. Meryem ve Vaftizci Yahya.
• Kubbenin merkezinde Hz. İsa Pantokrator ve çevresinde 12 Tevrat peygamberi.
• Azizler ve Vaftiz sahnesi, tonozlarda ve duvarlarda tasvir edilmiştir.

Bu mozaikler, Bizans İmparatorluğu’nda Palaiologos Rönesansı’nın sanatsal zenginliğini yansıtmaktadır.

Fethiye Müzesi

Günümüzde yapının bir bölümü Fethiye Müzesi olarak kullanılmış ve korunmuş mozaikler burada sergilenmiştir. Ancak, müze şu anda tadilat nedeniyle kapalıdır, bu nedenle ziyaretçiler yalnızca yapının dış cephesini görebilmektedir.

Fethiye Camii ve Müzesi, İstanbul’un hem Bizans hem de Osmanlı tarihine tanıklık eden, eşsiz bir miras alanıdır ve mutlaka görülmesi gereken yerler arasındadır.